رأی وحدت رویه شماره 647 دیوان عالی کشور در خصوص الحاق یک تبصره
به ماده 1082 قانون مدنی (861)
نقل از شماره 16.36-1378.12.22 روزنامه رسمی
شماره 2101 - هـ 1378.11.30
[z]پرونده وحدت رویه ردیف :26.78 هیئت عمومی
حضرت آیت اله محمد گیلانی ریاست محترم دیوان عالی کشور
با عرض سلام وتحیت
احتراماً به استحضار عالی می‌رساند: آقای رئیس کل دادگستری استان قم به شرح لایحه
مورد 78.5.2 به عنوان حضرت آیت اله مقتدائی دادستان‌محترم کل کشور اعلام داشته که
دادگاههای خانواده از قانون الحاق یک تبصره به ماده 1082 قانون مدنی در خصوص مهریه
مصوب سال 1376 مجلس‌شورای اسلامی از جهت عطف بماسبق شدن یا نشدن قانون برداشتهای
مختلفی در موارد مشابه دارند برخی بااستدلال به ماده 4 قانون برداشتهای‌مختلفی در
موارد مشابه دارند برخی با استدلال به ماده 4 قانون مدنی قانون فوق را عطف بماسبق
ندانسته و شامل مهریه‌های قبل ازتصویب قانون‌نمی‌دانند و بعضی قانون مارالذکر را
تفسیری و عطف بماسبق دانسته و شامل می‌دانند و نظربه اینکه این برداشت مختلف هم در
دادگاههای بدوی و هم‌تجدید نظر وجود دارد و مشکلاتی ایجاد نموده است .
درخواست نموده به استناد ماده 3 ازمواد اضافه شده به قانون آئین دادرسی کیفری
مصوب 1337 درهیئت عمومی مطرح گردد و با مطالبه پرونده‌های‌مربوطه به شرح ذیل گزارش
و سپس مبادرت به اظهارنظر می‌نماید.
1 - درپرونده کلاسه 1613.6.76 خواهان آقای حسن جلوند به ظرفیت خانم اکرم عطاخانی
دادخواستی به خواسته گواهی عدم امکان سازش تقدیم‌که به شعبه ششم دادگاه عمومی قم
ارجاع و پس ازرسیدگی راجع به امر طلاق با احراز رابطه زوجیت بین آنان حکم راجع به
طلاق صادر و در خصوص‌مطالبه مهریه وجهیزیه از سوی زوجه دادگاه زوج را به استناد
مواد 1082 و 619 و 620 قانون مدنی به پرداخت مهرالمسمی مندرج در نکاحنامه رسمی‌و
رد عین اقلام جهیزیه به وی قبل از طلاق محکوم می‌نماید از دادنامه صادره بشماره
1043-77.7.1 تجدید نظرخواهی شده که به شعبه اول دادگاه‌تجدید نظر استان قم ارجاع و
این شعبه در تاریخ 78.3.20 بشرح دادنامه 169-78.3.20 چنین رأی داده است.
رأی: درخصوص دادخواست بانو اکرم عطاخانی قمی فرزند غلامحسین به طرفیت آقای حسن
جلوند فرزند علی به خواسته تجدید نظر از دادنامه مذکور‌که به شرح آن گواهی عدم
امکان سازش صادر 1 - نوع طلاق با توجه به اصرار زوج در طلاق رجعی است و عده آن سه
طهر است وزوج حق اخراج‌همسرش را ازمنزل ندارد و مکلف به انفاق وی در زمان عده
می‌باشد 2 - زوج محکوم به پرداخت مهرالمسمی در نکاحنانه رسمی و رد عین
اقلام‌جهیزیه قبل از طلاق به زوجه می‌باشد و تجدید نظر خواه به دادگاه اعلام داشته
مهریه را به نرخ روز می‌خواهم چون شوهرم می‌خواهد مراطلاق دهد و‌نفقه معوقه را
طلبکارم واجرت المثل بیست و یکسال زندگی مشترک در نظر گرفته نشده است و دادگاه با
توجه به اینکه زوجه به استناد ماده واحده‌الحاق یک تبصره به ماده 1082 قانون مدنی
استحقاق مهریه به نرخ روز دارد رأی موصوف فقط در آن قسمت که زوج به پرداخت
مهرالمسمی درنکاحنامه محکوم شده مستنداًبه ذیل بند 2 ماده 22 قانون تشکیل
دادگاههای عمومی و انقلاب نقض و زوج را به استناد قانون فوق الذکر به پرداخت‌مبلغ
یک میلیون و پانصد و پانزده هزار و پانصدو سی و نه تومان بابت مهریه که به نرخ روز
محاسبه شده است در حق زوجه اکرم
عطا خانی قمی‌محکوم نموده است و درسایر مواردرأی تأیید شده است.
2 - درپرونده کلاسه 967.6.76-774 آقای احمد صفری به طرفیت خانم اعظم ملا حسینی به
خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش جهت طلاق‌دادخواست تقدیم که به شعبه 6 دادگاه
عمومی قم ارجاع و این شعبه رابطه زوجیت را مسلم دانسه و با ارجاع به داوری و ترغیب
طرفین جهت ادامه‌زندگی اقدامات را جهت ایجاد صلح و سازش مؤثر تشخیص نداده و گواهی
عدم سازش را صادر نموده است ودر خصوص مهریه زوجه مدعی شده که‌مهریه‌اش را به نرخ
روز می‌خواهد لکن تاریخ عقد نکاح فی مابین طرفین مسبوق بر تاریخ تصویب تبصره
الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی است و نظربه اینکه این دادگاه تبصره مزبور را
قانون تأسیسی می‌داند نه تفسیری لذا به استناد ماده 4 قانون مدنی تبصره یاد شده
عطف بماسبق نمی‌شود بنابراین‌درخواست مزبور مردود اعلام می‌گردد لکن زوج به استناد
ماده 1082قانون مدنی با توجه به اینکه اقرار نموده مهریه همسرش را نپرداخته به
پرداخت‌مهرالمسمی مندرج درنکاحنامه رسمی نقداًو قبل از طلاق درحق همسرش محکوم
می‌شود و دادنامه موارد دیگر قید شده که چون ارتباط به موضوع‌تقاضای مورد بحث
ندارد از ذکر آن خودداری می‌شود و از این دادنامه تجدید نظر خواهی از طرف خانم ملا
حسینی به طرفیت آق
ای احمد صفری به‌عمل آمده که به شعبه چهارم دادگاه تجدید نظر قم ارجاع شده و این
شعبه طی دادنامه 78.4.24-200 در پرونده کلاسه 176.4.78 ت چنین رأی داده‌است.
رأی: در خصوص تجدید نظرخواهی نسبت به دادنامه 7878.1.26-79 شعبه ششم دادگاه عمومی
قم در قسمت مربوط به مهریه موضوع پرونده774.6.76 که به موجب آن دادنامه ضمن گواهی
عدم امکان سازش فیمابین زوجین (آقای احمد صفری و خانم اعظم ملا حسینی) و تعیین
تکلیف در‌بخشهای مخالف شئون زناشوئی به قیمت روز بودن مهریه را به لحاظ تأسیسی
دانستن تبصره الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی رد نموده و نهایتاًزوج‌را به پرداخت
مهرالمسمی در حق زوجه محکوم نموده چون تجدید نظر خواهی بالصراحه نسبت به قسمت
مردود یادشده می‌باشد با عنایت به اینکه‌عقیده این دادگاه نیز بر عدم عطف قانون
ماهوی یاد شده بماسبق است لذا ضمن رد تجدید نظر خواهی با استفاده از اختیارات حاصل
از مواد 20 و 21 و22 تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب رأی مذکور ابرام می‌شود این
رأی قطعی است.
نظریه :همانطور که ملاحظه می‌فرمائید در قسمت اول گزارش معروض شده از طرف شعبه
اول وچهارم دادگاههای تجدید نظر استان قم در خصوص‌مهریه از قانون یک تبصره به ماده
1082 قانون مدنی مصوب سال 1376 مجلس شورای اسلامی از جهت عطف بماسبق شدن یا نشدن
قانون مذکور‌استنباط و رویه‌های مختلفی اتخاذ شده است. بنا به مراتب با توجه و
استناد به ماده 270 قانون آئین دادرسی کیفری دادگاههای عمومی و انقلاب‌درخواست طرح
موضوع را در هیئت عمومی محترم دیوان عالی کشور به منظور ایجاد رویه واحد می‌نماید.
معاون اول دادستان کل کشور - حسن فاخری
[z]جلسه وحدت رویه
به تاریخ روز سه شنبه 1378.8.18 جلسه وحدت رویه قضائی هیئت عمومی دیوان عالی کشور
به ریاست حضرت آیت الله محمد محمدی گیلانی،رئیس دیوان عالی کشور و با حضور جناب
آقای حسن فاخری معاون اول دادستان محترم کل کشور و جنابان آقایان، رؤسا و مستشاران
شعب حقوقی و‌کیفری دیوان عالی کشور تشکیل گردید.
پس از طرح موضوع و قرائت گزارش و استماع عقیده جناب آقای حسن فاخری معاون اول
دادستان محترم کل کشور
مبنی بر:"با توجه به تبصره الحاقی به ماده 1082 قانون مدنی مصوب 1376 و با عنایت
به مفعوم و منطوق تبصره مذکور به خوبی مستفاد است که نظر‌مقنن به ازدواج‌ها و
مهریه‌های قبل از تصویب قانون مرقوم بوده است و با توجه به شاخص بهای زمان تعیین
مهر تغییر نرخ و ارزش‌پول مهریه متعادل‌مورد حکم واقع شود مضافاًاینکه برابر بند
الف ماده 4 آئین نامه مصوب هیئت دولت ،بانک مرکزی مکلف شده است شاخصهای قبل از
اجرای این‌قانون را تهیه و دراختیار قوه قضائیه قرار دهد و بانک مرکزی به همین
ترتیب شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی را از سال 48 الی 75.9.13 تهیه و به‌قوه
قضائیه ارسال نموده است و با توجه به مذاکرات نمایندگان مجلس شورای اسلامی زمان
تصویب قانون مارالذکر همگی حکایت از عطف بماسبق‌شدن تبصره الحاقی دارد و لذا رأی
شعبه اول دادگاه تجدید نظراستان قم که براین اساس صادر شده مورد تائید می‌باشد
"مشاوره نموده و اکثریت قریب‌به اتفاق اعضاء‌محترم حاضر در جلسه بدین شرح رأی
داده‌اند.
[z]رأی شماره 647-1378.10.28
شماره ردیف :26.78
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عالی کشور
منظور مقنن از تصویب ماده واحده قانون الحاق یک تبصره به ماده 1082 قانون مدنی
مصوب سال 1376با توجه به عبارات صدر تبصره و فلسفه وضع‌آن حفظ ارزش ریالی مهریه
زوجه است که معمولاًبرحسب وجه رایج (ریالی) تعیین می‌شود اگر چه تاریخ وقوع عقد
ازدواج مربوط به زمان قبل‌ازتصویب تبصره مزبور باشد با این وصف قانون مرقوم
(تبصره الحاقی) با ماده 4 قانون مدنی مباینتی ندارد، لذا به جهات اشعاری رأی شعبه
اول دادگاه‌تجدید نظر استان قم که با این نظر مطابقت دارد به اکثریت آراء‌صحیح و
موافق موازین شرع و قانون تشخیص می‌شود.
این رأی بر طبق ماده 270 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور
کیفری مصوب سال 1378 در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی‌کشور و دادگاههای لازم
الاتباع می‌باشد.
