سؤال: با توجه به ماده 368 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، آیا همه احکام راجع به وقف اعم از دعاوی مالی و غیرمالی قابل رسیدگی فرجامی است؟
نظریه اداره کل حقوقی قوه قضائیه
اولاً: احکام صادره از دادگاه‌های تجدیدنظر استان به موجب ماده 368 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی، در صورتی که راجع به وقف باشند، قطع نظر از اینکه دعوی مالی و خواسته به میزان مندرج در استعلام تقویم شده باشند و یا غیر مالی محسوب شوند، با توجه به تصریح قانونگذار به قابل فرجام بودن این‌گونه احکام، قابل رسیدگی فرجامی در دیوان عای کشور می‌باشند.
ثانیاً: منظور از احکام راجع به وقف در ماده فو‌ق‌الذکر، احکامی است که درخصوص اختلاف در اصل وقف، یعین در موقوفه بودن ملکی یا عدم آن حادث شده باشد و لذا دعاوی مندرج در استعلام از قبیل، تخلیه، خلع ید، مطالبه اجور و یا اعتراض به نظریه کمیسیون ماده 2 آیین‌نامه اجرای قانون ابطال و فروش رقبات و... هر چند راجع به ملک مورد وقف باشند از شمول ماده 368 قانون یاد شده بالا خارج است.
